بخشی از تفسیر آیه 40 و 41 / سوره صافات

خداوند درآیه 40 مى‏ فرماید: همه مردم پاداش اعمالشان را مى ‏گیرند جز بندگان مخلَص خدا.
چرا که آنها به حکم مقام عبودیت خود را مالک هیچ چیز نمى‏ دانند، جز آنچه خدا مى‏ خواهد اراده نمى ‏کنند و جز آنچه او مى ‏طلبد انجام نمى ‏دهند.
و به حکم مخلَص بودن، خدا آنان را براى خویش برگزیده و تعلق خاطرى به غیر ذات پاک او ندارند.
نه زرق و برق دنیا و نه نعمتهاى عُقبى؛  در دل آنها چیزى جز اللَّه نیست!.
روشن است کسى که داراى این ویژگى است لذت و نعمت و موهبت و روزیش چیزى است غیر از آنچه دیگران دارند، چنان که در آیه 41 آمده است: " أُولئِکَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ":" آنها روزى خاص و ویژه‏اى دارند که از دیگران جدا است".

زنده نگاه‌داشتن امر اهل بیت علیهم السلام

امام رضا علیه السلام :

رَحِمَ اللّهُ عَبدًا أحیا أمرَنا . فَقُلتُ لَهُ : فَکَیفَ یُحیی أمرَکُم ؟

قالَ : یَتَعَلَّمُ عُلومَنا ویُعَلِّمُهَا النّاسَ ،فَإِنَّ النّاسَ لَو عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا؛

خدا بیامرزد بنده اى را که امر ما را زنده کند. گفتم: چگونه امر شما را زنده کند؟ فرمود: دانشهاى ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایی‌هاى سخنان ما را مى‌دانستند، از ما پیروى مى کردند.

عیون أخبار الرضا علیه السلام ، ج ۱ ص ۳۰۷ ح ۶۹ / علم و حکمت: ج 1 ص 422.

بخشی از تفسیر آیه 57 / سوره احزاب

آزار خداوند، یعنى انجام کارى بر خلاف خواست و رضاى او که به جاى جلب رحمت الهى، غضب و لعنت خداوند را به دنبال دارد.
شاید مراد از اذیّت خدا، اذیّت بندگان خدا باشد، نظیر قرض دادن به بنده که قرض دادن به خداست و مراد از اذیّت کردن پیامبر صلى الله علیه و آله تکذیب و تهمت و برخورد بى ‏ادبانه با آن حضرت و اذیّت کردن اهل بیت اوست؛ همان گونه که در چند روایت آمده است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «فاطمة بضعة منى فمن اغضبها اغضبنى» فاطمه پاره‏ ى تن من است، هر که او را خشمگین سازد مرا به خشم آورده است‏.

کیفر سوگند دروغ

امام علی علیه السلام:

أَسرَعُ شَیءٍ عُقُوبَةً الیَمینُ الفاجِرَةُ؛

زودآینده‌ترین کیفر، کیفرِ سوگند دروغ است.

غرر الحکم: ح 3041 / گزیده غررالحکم و دررالکلم، ص36

دو نکته درباره خواب طبق آیه 23 / سوره روم

 اولاً خواب را قبل از" ابتغاء فضل اللَّه"[که در آیات قرآن به معنى تلاش براى روزى است] قرار داده، اشاره دارد به اینکه  "ابتغاء فضل"پایه‏اى براى خواب محسوب مى ‏شود، چرا که بدون خواب کافى" ابتغاء فضل اللَّه" مشکل است.
ثانیاً درست است که خواب معمولاً در شب است و تلاش معاش در روز، اما چنان نیست که انسان نتواند این برنامه را به هنگام لزوم تغییر دهد، بلکه خداوند انسان را چنان آفریده که مى ‏تواند برنامه خواب خود را تغییر داده و بر ضرورتها و نیازها منطبق سازد، تعبیر به" مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ" (خواب شما در شب و روز) گویا اشاره به همین نکته است.

برخی آثار نیکوکاری

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

صَنائِعُ المَعروفِ تَقی مَصارِعَ السّوءِ... وکُلُّ مَعروفٍ صَدَقَةٌ؛

کارهاى نیک، جلوى حوادث بد را می‌گیرند... و هر کار نیکى، صدقه است.

الأمالی للطوسی: ۶۰۳ / ۱۲۴۹ / خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث: ج1 ص292.

بخشی از تفسیر آیه 15 و 16 / سوره قصص

در  «عیون الاخبار»  از امام" على بن موسى الرضا" علیه السلام در تفسیر این آیات آمده چنین مى‏ خوانیم:" منظور از جمله هذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ نزاع و جدال آن دو مرد با یکدیگر بوده که عمل شیطانى محسوب مى‏ شده، نه عمل موسى، و منظور از جمله رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی این است که من خود را در آنجا که نباید بگذارم گذاشتم، من نباید وارد این شهر مى ‏شدم و منظور از جمله فَاغْفِرْ لِی این است که مرا از دشمنانت مستور دار تا بر من دست پیدا نکنند (یکى از معانى غفران پوشانیدن است).

تن به خواری دادن ممنوع!

امام على علیه السلام:

المَنِیَّةُ ولاَ الدَّنِیَّةُ، وَالتَّقَلُّلُ ولاَ التَّوَسُّلُ؛

مُردن، آرى! و تن به پستى دادن، نه! و به اندک ساختن، آرى! و به این و آن متوسّل شدن، نه!

نهج البلاغة: حکمت ۳۹۶ / منتخب میزان الحکمه، ص490.

بخشی از تفسیر آیه 69 / سوره فرقان

عواملى وجود دارد که کیفر را چند برابر مى‏ کند. برخى از آن عوامل به این شرح است:
1- گاهى داشتن شخصیّت اجتماعى، کیفر مجرم را دو برابر مى‏ کند. خداوند به زنان پیامبر صلى الله علیه و آله مى‏ فرماید: «مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ» (سوره احزاب آیه 30) هر کس از شما همسران پیامبر کار زشت انجام دهید، دو برابر کیفر دارید.
2- گاهى زمان، گناه را دو برابر مى‏ کند. مثل گناه در روز جمعه، چنانکه در روایات آمده است که کار خیر و یا شر در روز جمعه دو برابر سنجیده مى‏شود.(بحار الأنوار،ج89،ص 293)
3- گاهى گناهِ کلیدى است، یعنى علاوه بر انحراف شخص، دیگران را نیز منحرف مى‏کند.
الَّذِینَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ یَبْغُونَها عِوَجاً ... یُضاعَفُ لَهُمُ الْعَذابُ (سوره هود آیه 11)

علامت نیکی و گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

البِرُّ ما طابَت بِهِ النَّفسُ وَاطمَأَنَّ إلَیهِ القَلبُ، وَالإِثمُ ما جالَ فِی النَّفسِ وتَرَدَّدَ فِی الصَّدرِ؛.

نیکى، آن است که جان با آن آرام گیرد و دل با آن اطمینان یابد؛ و گناه آن است که در درون، اضطراب پدید آورد و در سینه، تردید.

الجعفریّات: ۱۴۸ / خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث، ص30

بخشی از تفسیر آیه ۷۷ / سوره مؤمنون

ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺩﺍﺭﺩ" ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻬﺎﻯ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ" ﻭ" ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻬﺎﻯ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻯ ﻭ ﺍﺳﺘﻴﺼﺎﻝ" ﻫﺪﻑ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻬﺎﻯ ﻗﺴﻢ ﺍﻭﻝ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺨﺘﻰ ﻭ ﺭﻧﺞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺿﻌﻒ ﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺮﻛﺐ ﻏﺮﻭﺭ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ.

ﻭﻟﻰ ﻫﺪﻑ ﺩﺭ ﻗﺴﻢ ﺩﻭم ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺭﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﻮﻧﺪ، ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺭﻫﺎﻯ ﺭﺍﻩ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ.

نرمىِ کلام و سلام آشکار

امام علی علیه السلام:

إِنَّ مِنَ العِبادَةِ لِینَ الکَلامِ وَ إفشاءَ السَّلامِ؛

از جمله عبادتها، نرمىِ کلام و آشکار کردن سلام است.

غرر الحکم: ح ۳۴۲۱ / گزیده غررالحکم و دررالکلم، ص38.

بخشی از تفسیر آیه 47 / سوره انبیاء

موازین جمع "میزان" است که در اینجا به معنى" وسیله سنجش" است و مى ‏دانیم هر چیزى وسیله سنجشى متناسب با خود دارد، میزان الحرارة (گرما سنج) میزان الهوا (هواسنج) و میزانهاى دیگر هر یک هماهنگ با موضوعى است که مى ‏خواهند آن را به وسیله آن بسنجند.
در احادیث اسلامى مى‏ خوانیم که میزانهاى سنجش در قیامت، پیامبران و امامان و پاکان و نیکانى هستند که در پرونده اعمالشان نقطه تاریکى وجود ندارد .
مى‏ خوانیم: السلام على میزان الأعمال:" سلام بر میزان سنجش اعمال"!

شرافت، عزت و بی‌نیازی

امام زین العابدین علیه السلام:

الشَّرَفُ فی التَّواضُعِ، والعِزُّ فی التَّقوى، والغِنى فی القَناعةِ؛

شرافت در فروتنى، عزّت در تقوا، و بی‌نیازى در قناعت است.

أعلام الدین: ص ۲۹۹ / چشم تماشا، ص144.

بخشی از تفسیر آیه 23 / سوره مریم

تقاضای مرگ از خدا کار درستی نیست؛ ولی گاه در زندگی انسان حوادث سختی روی می دهد که طعم مرگ در ذائقه او شیرین تر از زندگی می شود. مریم نیز در آن لحظات در فکرش این تصور بود که تمام آبرو و حیثیتش در برابر مردم بی خرد با تولد این فرزند به خطر خواهد افتاد. پس آرزو کرد که کاش می مرد و به کلی فراموش می شد. این خود دلیل بر آن است که او عفت و پاکدامنی را حتی از جانش بیشتر دوست می داشت و برای آبروی خود ارزشی بیش از حیات خود قائل بود. این افکار اما در ذهن و وجود مریم دیری نپایید و با دیدن دو معجزه الهی، از وجودش زدوده شد.
البته مصائب وضع حمل بدون قابله و دوست و یاور، در بیابانى تنهاى تنها، نبودن محلى براى استراحت، آبى براى نوشیدن و غذا براى خوردن، وسیله براى نگاهدارى مولود جدید خود مزید بر علت بود.