دلیل قرار گرفتن آیه اکمال دین در آیه 3 سوره مائده

مى‏ دانیم آیات قرآن، و همچنین سوره ‏هاى آن، بر طبق تاریخ نزول جمع‏ آورى نشده است و طرز قرار گرفتن آیات هر سوره تنها به فرمان پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است ولی اگر آیات بر طبق تاریخ نزول جمع‏ آورى شده بود جاى ایراد بود.
ثانیا ممکن است قرار دادن آیه مربوط به" غدیر" در لابلاى احکام مربوط به غذاهاى حلال و حرام براى محافظت از تحریف و حذف و تغییر بوده باشد، زیرا بسیار مى‏ شود که براى محفوظ ماندن یک شى‏ء نفیس آن را با مطالب ساده ‏اى مى‏ آمیزند تا کمتر جلب توجه کند (دقت کنید).
حوادثى که در آخرین ساعات عمر پیامبر صلی الله علیه و آله واقع شد و مخالفت صریحى که از طرف بعضى افراد براى نوشتن وصیتنامه از طرف پیامبر صلی الله علیه و آله به عمل آمد تا آنجا که حتى ایشان را (العیاذ باللَّه) متهم به هذیان و بیمارى کردند و شرح آن در کتب معروف اسلامى اعم از کتب اهل تسنن و شیعه نقل شده، شاهد گویایى است بر اینکه بعضى از افراد حساسیت خاصى در مسأله خلافت و جانشینى پیامبر صلی الله علیه و آله داشتند و براى انکار آن حد و مرزى قائل نبودند!.
آیا چنین شرائطى ایجاب نمى‏ کرد که براى حفظ اسناد مربوط به خلافت و رساندن آن به دست آیندگان چنین پیش‏بینى‏ هایى بشود و با مطالب ساده ‏اى آمیخته گردد که کمتر جلب توجه مخالفان سر سخت را کند؟!.
از این گذشته اسناد مربوط به نزول آیه" الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ" درباره" غدیر" و مسأله جانشینى پیامبر صلی الله علیه و آله تنها در کتب شیعه نقل نشده است که چنین ایرادى متوجه شیعه شود، بلکه در بسیارى از کتب اهل تسنن نیز آمده است و به طرق متعددى این حدیث از سه نفر از صحابه ی معروف نقل شده است.

نکوهش مدح و ستایش بی‌مورد

امام عسکری علیه السلام:

مَن مَدَحَ غَیرَ المُستَحِقِّ للمَدحِ فَقَد قَامَ مَقامَ المُتَّهَمِ؛

هرکس کسى را بستاید که سزاوار ستودن نیست، در جایگاه متّهم نشسته است.

أعلام الدین: ص ۳۱۳ / چشم تماشا، ص222.

بخشی از تفسیر آیه 8/ قصص

قدرت نمایی این نیست که اگر خدا بخواهد قوم نیرومند و جباری را نابود کند و یا لشکریان آسمان و زمین را برای نابودی آنها بسیج کند؛ بلکه قدرت نمایی این است که خود آن جباران مستکبر را مأمور نابودی خودشان سازد و چنان در قلب و افکار آنها اثر بگذارد که مشاقانه هیزمی را جمع کنند که خود با آتشش بسوزند. در مورد فرعونیانِ زورمند و گردنکش نیز چنین شد و پرورش و نجابت موسی در تمام مراحل به دست خود آنها صورت گرفت: قابله موسی از قبطیان بود؛ سارنده صندوق نجات موسی، یک نجار قبطی بود؛ گیرندگان صندوق نجات از امواج نیل، آل فرعون بودند؛ بازکنندگان در صندوق، شخص فرعون یا همسرش آسیه بود و سرانجام کانون امن و آرامش و پرورش موسای قهرمان و فرعون شکن، همان کاخ فرعون بود. این است قدرت نمایی پروردگار.
منبع: تفسیر نمونه.

حسد هرگز!

امام هادی علیه السلام:

إیّاکَ والحَسَدَ فَإنَّهُ یَبینُ فیکَ، ولا یَبینُ فی عَدُوِّک؛

مبادا حسد ورزى؛ که اثرش در تو آشکار می‌شود و در دشمنت آشکار نمی‌شود.

أعلام الدین: ص ۳۱۱ / چشم تماشا، ص220.

بخشی از تفسیر آیه 53 / فرقان

این آیه، یکی دیگر از مظاهر شگفت انگیز قدرت پروردگار را در جهان آفرینش ترسیم می کند که چگونه یک حجاب نامرئی و حایلِ ناپیدا در میان دریای شور و شیرین است و  اجازه نمی دهند آنها با هم آمیخته شوند. البته امروزه ما این را میدانیم که این حجاب نامرئی همان تفاوت درجه غلظت آب شور و شیرین و تفاوت وزن مخصوص آنهاست که سبب می شود تا مدت مدیدی به هم نیامیزند. گرچه بعضی از مفسران، برای پیدا کردن چنین دو دریایی در روی کره زمین به زحمت افتاده اند، این مشکل برای ما حل شده است؛ زیرا می دانیم که تمام رودخانه های عظیم آب شیرین که دریاها می ریزند، در کنار ساحل، دریایی از آب شیرین تشکیل می دهند و آبهای شور را به عقب می رانند و تا مسافت زیادی این وضع ادامه دارد و به خاطر تفاوت درجه غلظت با یکدیگر مخلوط نمی شوند.

بخشی از تفسیر آیه 53 / مؤمنون

جمله «کل حزب بما لدیهم فرحون» یک حقیقت مهم روانی و اجتماعی را بازگو می کند و آن، تعصب جاهلانه گروه هاست که هر یک راه و آیینی را برای خود برگزیده و دریچه مغز خود را به روی هر سخن دیگری بسته اند و اجازه نمی دهند و شعاع تازه ای به مغز آنها بتابد، نسیمی به روحشان بوزد و حقیقتی را بر آنها روشن کند. این حالت، از خودخواهی و حب ذات افراطی و خودبینی و خودپسندی سرچشمه می گیرد که بزرگترین دشمن تبیین حقایق و رسیدن به اتحاد و وحدت امتها است. این خوشحال بودن به راه و رسم خویشتن و احساس تنفر و بیگانگی از هر چه که غیر آن است، گاه به جایی می رسد که اگر انسان سخنی بر خلاف راه و رسم خویش بشنود، انگشت در گوش می گذارد و جامه بر سر می کشد و پا به فرار می نهد تا مبادا حقیقتی بر خلاف آنچه با آن خو گرفته، بر او روشن شود؛ چنان که قرآن درباره مشرکان زمان حضرت نوح علیه السلام بیان می کند:«من هز زمان آنها را دعوت کردم که (ایمان بیاورند و) تو آنها را بیامرزی، انگشتان خویش را در گوشهایشان قرار داده و لباسهایشان را برخود پیچیدند و در مخالف اصرار ورزیدند و به شدت استکبار کردند(نوح / 7)».

بازی‌گوشی کودکان

 پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

عَرامَةُ الصَّبیِ فی صِغَرِهِ زِیادَةٌ فی عَقلِهِ فی کِبَرِهِ؛

بازى گوشى (شیطنت) بچّه در کودکى، مایه فزونى خِرد او در بزرگ سالى است.

کنز العمّال : ج ۱۱ ص ۹۱ ح ۳۰۷۴۷ / حکمت نامه کودک ص 258.

بخشی از تفسیر آیه 28 / أنبیاء

جمله « لایشفعون إلا لمن ارتضی» یکی از اعتقادات مهم مشرکان را رد می کند و آن اعتقاد این است که شفاعت فرشتگان برای همه است. برخی از آنان، ملائکه را برای این می پرستیدند که آنها از ایشان شفاعت کنند و به خدا نزدیکشان سازند (رجوع کنید به: یونس/ 18 و زمر / 3). خداوند با این آیه ، این عقیده فاسد را رد می کند و بیان می کند که شفاعت ملائکه شامل کسانی می شود که خدا از دین آنها راضی باشد و کسی که دین او شرک و ضدیت با توحید است، هرگز مشمول شفاعت فرشتگان نخواهد شد. بنابراین بسیار جای تعجب است از کسی که فرشتگان را شریک خدا می داند و از آنها انتظار شفاعت دارد؛ در حالیکه فرشتگان تنها برای یکتاپرستان شفاعت می کنند.

عدالت بین فرزندان

 پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

اِعدِلُوا بَینَ أولادِکُم فی النُّحلِ ، کَما تُحِبُّونَ أن یَعدِلوا بَینَکُم فِی البِرِّ وَاللُّطفِ؛

میان فرزندانتان، در بخشیدن عدالت ورزید، همان گونه که دوست دارید آنان در نیکى و ملاطفت میان شما عدالت ورزند.

مکارم الأخلاق : ج ۱ ص ۴۷۳ ح ۱۶۲۴/ حکمت نامه کودک ص 236.

بخشی از تفسیر آیه 7 / مریم

از این آیه استفاده می شود که خداوند متعال خود نام یحیی را بر او نهاده و پیش از یحیی کسی نام او را نداشته است. البته بعید نیست که منظور از نبودن همنام برای یحیی، نبودن همانندی برای او باشد. شاهد این ادعا این است که خداوند در قرآن صفاتی را برای یحیی علیه السلام ذکر می کند که برای هیچ یک از پیامبران پیش از او ذکر نکرده است؛ صفاتی مانند رسیدن به نبوت در کودکی، ترک ازدواج و مشمول درود الهی شدن در هنگام تولد، مرگ و برانگیخته شدن. البته حضرت عیسی علیه السلام نیز در این صفات با او شریک بود؛ اما باید توجه کرد که ولادت مسیح، پس از ولادت یحیی بوده است. شایان تذکر است که ترک ازدواج از سوی آن پیامبر الهی، علت خاصی داشته و این صفت برای دیگر انسان ها کمال محسوب نمی شود(اطلاع بیشتر در تفسیرنمونه ذیل همین آیه و آیه 39/آل عمران). ذکر این نکته نیز لازم است که بیان ویژگی خاصی برای یک پیامبر، دلیل برتری مقام او بر دیگر پیامبران نیست؛ بلکه تنها نشان دهنده امتیاز ویژه اوست.
منبع: تفسیر المیزان ؛ تفسیر نمونه.

بخشی از تفسیر آیه 11 / إسراء

دعا در این آیه به معنی هر نوع خواسته ای است. در حقیقت عجول بودن انسان برای کسب منافع بیشتر و شتاب زدگی او در به دست آوردن خیر و منفعت سبب می شود که تمام جوانب مسائل را مورد بررسی قرار ندهد و چه بسا که با این عجله نتواند خیر واقعی خود را تشخیص دهد؛ بلکه هوی و هوس های سرکش، چهره حقیقت را نظرش دگرگون کند و به دنبال شر و بدی برود. از نکات مهم آیه این است که ابتدا بدی در نظر انسان خوب جلوه می کند و سپس آن را طلب می نماید و واقعاً فکر می کند که به دنبال خوبی است. بنابراین شناخت خیر و شر واقعی بسیار مهم است تا جای این دو عوض نشود. در آیه 216 بقره می خوانیم :«چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیر شما در آن است؛ یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شر شما در آن است.» به همین دلیل، در بسیاری از آیات و روایات، از دنیاطلبی، ریاست طلبی و ثروت طلبی زیاد نهی شده است؛ زیرا ظاهر آن خوشبختی و سعادت است؛ اما چه بسا باطنی تاریک وظلمانی داشته باشد. در روایتی از امام صادق علیه السلام می خوانیم:«راه نجات و هلاکت خود را بشناس. مبادا از خدا چیزی بخواهی که نابودی تو در آن است؛ در حالی گمان می بری نجات تو در آن است.» سپس حضرت آیه 11 سوره إسراء را تلاوت فرمود.
منبع: تفسیر نمونه؛ تفسیر اطیب البیان.

با ارزشترین‌ها

امام زین العابدین علیه السلام:

أعظَمُ الناسِ قَدراً مَن لَم یَرَ الدُّنیا خَطَراً لِنَفسِهِ؛

پربهاترین فرد کسى است که دنیا را بهاى خود نداند.

الکافی: ج ۱ ص ۱۹ ح ۱۲ / چشم تماشا: ج1 ص146.

بخشی از تفسیر آیه 16 / حجر

بروج (= جمع برج) در اصل به معنای ظهور و آشکارشدن است. به همین جهت، قسمت مخصوصی از دیوار اطراف شهر یا محل اجتماع لشکر که بروز و ظهور خاصی دارد، برج نامیده می شود. منظور از برجهای آسمانی، منزلگاه و جایگاه های خورشید و ماه است. به تعبیر دقیق تر، هنگامی که ما از کره زمین به ماه و خورشید نگاه می کنیم، در هر فصل و موقعی از سال، آنها را در مقابل یکی از صورت های فلکی (= مجموعه ستارگانی که شکل خاصی به خود گرفته اند) می بینیم و می گوییم: خورشید مثلا در برج حمل یا ثور یا میزان یا عقرب است. بدیهی است وجود این برج های آسمانی و منزلگاه های ماه و خورشید و آن نظام خاصی که برای حرکت این برج ها وجود دارد، تقویم مجسم جهانِ هستی ما را تشکیل می دهد و دلیل روشنی بر علم و قدرت آفریدگار عالم است.
منبع: تفسیر المیزان.

شب عید قربان را دریاب

 امام علی علیه السلام :

إنِ استَطَعتَ أن تُحافِظَ عَلى لَیلَةِ الفِطرِ ولَیلَةِ النَّحرِ و ... فَافعَل ، وأکثِر فیهِنَّ مِنَ الدُّعاءِ وَالصَّلاةِ وتِلاوَةِ القُرآنِ؛

اگر بتوانى شب عید فطر و شب عید قربان و... را مراقبت کنى، چنان کن و در این شب ها دعا و نماز و قرآن، بسیار بخوان.

مصباح المتهجّد : ۸۵۲ / ماه خدا ج 2ص 908.

بخشی از تفسیر آیه 64 / یوسف

حضرت یعقوب علیه السلام در ابتدا تقاضای پسرانش مبنی بر فرستادن بنیامین با آنها را رد کرد؛ زیرا آنها در ماجرای یوسف ثابت کرده بودند که افراد امانت دار و سزاوار اعتماد نیستند. آنان درست همان وعده ای را که درباره محافظت از یوسف به پدرشان داده بودند(آیه 12)، درباره بنیامین دادند(آیه 63) و گفتند: «أنا له لحافظون»؛ اما یعقوب علیه السلام سخن آنها را قبول نکرد و چون دید که اطمینان به آنها بیهوده است، به خدا و حفاظت او دل بست و فرمود «فالله خیر حافظاً» و علت آن را نیز بیان کرد که «هو أرحم الراحمین».

چه بسا شخصی غیر از خداوند مورد اعتماد قرار گیرد و امانتی به او داده شود، ولی او در آن امانت و به شخصی که امانت را به او سپرده، رحم نکند؛ اما خداوند در جایی که باید رحم کند، فروگذار نمی کند و بر انسان عاجزی که کار خود را به او واگذار کرده، رحم می کند. درباره این جمله روایتی می خوانیم: پس از آنکه یعقوب علیه السلام فرمود:«فالله خیر حافظا و هو أرحم الراحمین»، خداوندفرمود: « به عزتم سوگند، چون تو بر من توکل و اعتماد کردی، من هم قطعا آن دو (یوسف و برادرش) را به تو باز می گردانم.»

منبع: تفسیر المیزان.