شعر آسمانی

به مناسبت روز شعر و ادب فارسى خصوصا روز بزرگداشت استاد سیّد محمّدحسین شهریار این حدیث تقدیم می شود:

امام صادق علیه السلام:

ما قالَ فینا قائِلٌ بَیتا مِنَ الشِّعرِ حَتّى یُؤَیَّدَ بِروحِ القُدُسِ؛

هیچ گوینده اى درباره ما بیت شعرى نمى سراید ، مگر آن که [ پیش تر] به وسیله روح القدس، تأیید مى شود.

عیون أخبار الرضا علیه السلام ج ۱ ص ۷ / تبلیغ بر پایه قرآن و حدیث، ص 268.

بخشی از تفسیر آیه 34 / طور

این آیه، از آیاتی است که به روشنی اعجاز قرآن را آشکار می کند و مفهوم آن مخصوص مُعاصران پیامبر صلی الله علیه و آله نیست؛ بلکه این خطاب به تمام کسانی است که در وحیانی بودن قرآن شک دارند. این ندای قرآن در این آیه و آیات مشابه همواره بلند بوده و در طی چهارده قرآن که از بعثت پیامبر صلوات الله علیه و آله می گذرد، کسی نتوانسته است به آن پاسخ مثبت گوید. راستی چرا دشمنان، مخصوصا ارباب کلیسا و یهود که در طول سال ها هزینه های گزافی را صرف تبلیغات بر ضد اسلام می کنند،  بخش کوچکی از آن اموال را در اختیار گروهی از دانشمندان و ادیبان و سخن سنجان مخالف نمی گذارند تا در برابر قرآن به مبارزه برخیزند و مصداق «فلیأتوا بحدیثٍ مثله» باشند. چون نمی توانند حتی سوره ای به اندازه سوره کوثر بیاورند و این عجز عمومی، گواه و شاهد زنده اصالت این وحی آسمانی است.
منبع: تفسیر نمونه.

راه و روش تبلیغ

امام صادق علیه السلام:

کونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَیرِ ألسِنَتِکُم، لِیَرَوا مِنکُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ والصَّلاةَ وَالخَیرَ؛ فَإِنَّ ذلِکَ داعِیَةٌ؛

مردم را با غیر زبان‏هایتان دعوت کنید. آنان باید از شما پارسایى و تلاش و نماز و نیکى ببینند. این، معناى دعوت حقیقى است.

الکافی: ج ۲ ص ۷۸ ح ۱۴ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص144.

بخشی از تفسیر آیه 11 / احقاف

از مجموع شأن نزولهایی که برای آیه گفته شده متوجه می شویم که قشرهای فقیر و بادیه نشین و تهی دست به سرعت از اسلام استقبال کردند؛ زیرا نه منافع نامشروعی داشتند که به خطر بیفتد و نه مغز آنها از باد غرور انباشته بود و قلبهایی پاکتر از قشر مرفه عیاش و هوسباز داشتند. این استقبال گرم از ناحیه این گروه که یکی از بزرگترین نقطه های قوت این آیین الهی بود، از سوی مغروران مستکبر، یک نقطه ضعف بزرگ شمرده شده، می گفتند: این چه آیینی است که پیروانش انبوهی بادیه نشین فقیر و تهی دست و کنیزان و بردگان اند؟! اگر مکتب معقولی است، هرگر نباید افراد سطح پایین اجتماع از آن استقبال کنند؛ اما ما که در سطح بالا قرار داریم و چشم و چراغ جامعه هستیم، عقب بمانیم. این طرز تفکر انحرافی، امروز هم رایج ترین طرز تفکرها در میان ثروتمندان مغروز و هوسبازان مرفه در مورد مذهب است که می گویند: مذهب به درد فقرا و پابرهنه ها می خورد و هر دو برای هم خوبند و ما درسطحی بالاتر هستیم. قرآن در این آیات به آنها پاسخ کافی داده است.

منبع: تفسیر نمونه.

برخی آثار نماز

 پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

لِلمُصَلّی حُبُّ المَلائِکَةِ، وهُدًى وإیمانٌ، ونورُ المَعرِفَةِ، وبَرَکَةٌ فِی الرِّزقِ، وراحَةٌ لِلبَدَنِ؛

نمازگزار، محبّت فرشتگان را نصیب خود می‌کند. [نماز،] هدایت و ایمان، نور معرفت، برکت در روزى و آسایش تن است.

الخصال: ص ۵۲۲ ح ۱۱ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118.

بخشی از تفسیر آیه 11 / شوری

«لیس کمثله شیء». این جمله، پایه اصلی شناخت تمام صفات خداست که بدون توجه به آن به هیچ یک از اوصاف پروردگار نمی توان پی برد؛ زیرا خطرناک ترین پرتگاهی که بر سر راه پویندگان طریق شناخت خدا قرار داد، تشبیه است که خدا را در وصفی از اوصاف، شبیه مخلوقاتش بدانند. این امر سبب می شود که به دره شرک سقوط کنند. به تعبیر دیگر، او وجودی از هر نظر بی پایان و نامحدود است و هر چه غیر اوست، غز هر نظر محدود و متناهی است؛ از نظر قدرت، علم، حیات، اراده، فضل و خلاصه، همه چیز. این همان تنزیه و پاک شمردن خداوند از عیب های مخلوقات است. مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد:«بالاترین مرحله علم چیست؟» ایشان فرمود:«شناخت خدا آنچنان که شایسته اوست.» سپس افزود:«این که بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبودِ واحد و خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی که نه مثلی دارد و نه مانندی. این است حق معرفت الله».

منبع: پیام قرآن؛ تفسیر نمونه.

مواظبت بر اوقات نماز

امام علیّ علیه السلام:

صَلِّ الصَّلاةَ لِوَقتِها المُؤَقَّتِ لَها، ولا تُعَجِّل وَقتَها لِفَراغٍ، ولا تُؤَخِّرها عَن وَقتِها لِاشتِغالٍ، واعلَم أنَّ کُلَّ شَی‏ءٍ مِن عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاتِکَ؛

نماز را در وقت مقرّرش بخوان و به دلیل بیکار بودن، آن را جلو نینداز، و به دلیل اشتغال به کارى، آن را به تأخیر نیفکن و بدان که همه کارهایت تابع نماز توست.

نهج البلاغة:نامه ۲۷ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118

روش پیامبران

 پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

الصَّلاةُ مِن شَرائع الدّینِ، وفیها مَرضاةُ الرَّبِّ عزّ وجلّ، وهیَ مِنهاجُ الأَنبیاءِ؛

نماز، از آیین‌‏هاى دین است و در آن، خشنودى پروردگار عزّ وجلّ است.نماز، راه و روش پیامبران است.

الخصال: ص ۵۲۲ ح ۱۱ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118

بخشی از تفسیر آیه ۶۸ / یس

منظور از واژگونی در این آیه، بازگشت کامل انسان به حالات طفولیت است. براستی روزهایی بسیار دردناک فرا می رسد که عمق ناراحتی آن را به زحمت می توان تصور کرد. قرآن مجید در آیه ۵ سوره حج می فرماید: «و بعضی آنقدر عمر می کنند که به بدترین مرحله زندگی و پیری می رسند؛ آنچنانکه بعد از علم و آگاهی چیزی نمی دانند». در بعضی از روایات ، به افراد هفتاد ساله - و در برخی روایات نود ساله - اسیران خدا در زمین گفته شده است. به هر حال، جمله « أفلا یعقلون » به انسانها هشدار داده، می گوید: اگر این قدرت و توانایی  که دارید، امانت نبود، به این آسانی از شما گرفته نمی شد. بدانید که دست قدرت دیگری بالای سر شماست. همچنین قدر دوران جوانی و نشاط را بدانید که در فصل ناتوانی و پیری کاری از شما ساخته نیست. پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: « پنج چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار: جوانی را قبل از پیری ، سلامت را قبل از بیماری، بی نیازی را قبل از فقر، آسودگی را قبل از گرفتاری، زندگی را قبل از مرگ».
منبع: تفسیر نمونه

نماز، شرط قبولی اعمال

امام باقر علیه السلام:

إنَّ أوَّلَ ما یُحاسَبُ بِهِ العَبدُ الصَّلاةُ، فَإِن قُبِلَت قُبِلَ ما سِواها؛

نخستین چیزى که به بنده پاداش داده می‌شود، نماز است. پس اگر پذیرفته شد، بقیّه‏[ى اعمال‏] هم پذیرفته می‌‏شود.

الکافی: ج ۳ ص ۲۶۸ ح ۴ / منتخب میزان الحکمه، ص32

بخشی از تفسیر آیه های ۷۰ و ۷۱ / احزاب

انسان با ایمان باید به آنچه می گوید، مطمئن باشد و سخن لغو و بیهوده نگوید و نیز گفتار خود را بیازماید که مایهٔ لغو و فساد نباشد. قرآن، گفتار اینگونه را مایهٔ اصلاح اعمال و آمرزش گناهان می داند؛ زیرا وقتی انسان عادت کرد که چنین سخن بگوید، دیگر دروغ و غیبت و سخن لغو و مفسده انگیز از او صادر نمی شود و طبعا از گناهان دور می شود. در این صورت، انسان صالح می شود و از گذشته آلوده خود پشیمان می گردد و همین پشیمانی توبه است و وقتی توبه کرد، خدا هم در باقیماندهٔ عمرش او را از گناهان بزرگ نگه می دارد و طبق آیه ۳۱ سوره نساء، اگر گناه کوچکی از او سر بزند ، آمرزیده خواهد شد.
منبع: تفسیر المیزان.

نماز، ستون دین

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

إنَّ عَمودَ الدّینِ الصَّلاةُ، وهِیَ أوَّلُ ما یُنظَرُ فیهِ مِن عَمَلِ ابنِ آدَمَ، فَإِن صَحَّت نُظِرَ فی عَمَلِهِ، وإن لَم تَصِحَّ لَم یُنظَر فی بَقِیَّةِ عَمَلِهِ؛

نماز، ستون دین و نخستین عمل انسان است که در آن می‌‏نگرند. اگر صحیح بود، اعمالش را می‌‏بینند و اگر صحیح نبود، بقیّه کارهایش دیده نمی‌‏شوند.

تهذیب الأحکام: ج ۲ ص ۲۳۷ ح ۹۳۶ / حکمت نامه پیامبر اعظم صلَّی الله علیه و آله: ج9، ص418.

بخشی از تفسیر آیه ۹ / عنکبوت

طبق آیه آگاهی از تاریخ و فلسفه آن و آشنایی با سرنوشت اقوام پیشین، انسان را از ظاهر بینی نجات می دهد. همچنین تحولات تاریخی بر اساس «قوانین ثابت» است که می توان از گذشته، برای امروز و فردا درس گرفت. درباره لزوم آشنایی با تاریخ و تدبر در آن، حضرت علی علیه السلام خطاب به فرزندانش می فرماید: «گرچه عمر زیادی ندارم ولی با تاریخ گذشتگان چنان آشنا هستم که گویی عمر تاریخ را دارم. » البته تمامی اقوام گذشته منظور نیست؛امام صادق علیه السلام درباره معنای «أولم یسیروا فی الأرض» فرمودند: «مراد تدبر و سیر در تاریخ اقوام گذشته در قرآن است.»
منبع: تفسیر نور.

بخشی از تفسیر آیه 53 / زمر

این آیه امیدبخش‏ترین آیات قرآن مجید نسبت به همه گنهکاران است؛ زیرا:
1- تعبیر به" یا عبادى" (اى بندگان من!) آغازگر لطفى است از ناحیه پروردگار.
2- تعبیر به" اسراف" به جاى" ظلم و گناه و جنایت" نیز لطف دیگرى است.
3- تعبیر به" عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ‏" که نشان مى‏ دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى ‏گردد نشانه دیگرى از محبت پروردگار است همانگونه که یک پدر دلسوز به فرزند خویش مى ‏گوید اینهمه بر خود ستم مکن!
4- تعبیر به" لا تقنطوا" (مأیوس نشوید) با توجه به اینکه" قنوط" در اصل به معنى مأیوس شدن از خیر است به تنهایى دلیل بر این است که گنهکاران نباید از" لطف الهى" نومید گردند.
5- تعبیر" مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ‏" بعد از جمله" لا تقنطوا" تأکید بیشترى بر این‏ خیر و محبت مى ‏باشد.
6- هنگامى که به جمله" إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ‏" مى‏ رسیم که با حرف تأکید آغاز شده و کلمه" الذنوب" (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثنا در بر مى ‏گیرد سخن اوج مى ‏گیرد و دریاى رحمت مواج مى ‏شود.
7- هنگامى که" جمیعا" به عنوان تاکید دیگرى بر آن افزوده مى ‏شود امیدوارى به آخرین مرحله مى‏ رسد.
8 و 9- توصیف خداوند به" غفور" و" رحیم" که دو وصف از اوصاف امید بخش پروردگار است در پایان آیه جایى براى کمترین یأس و نومیدى باقى نمى‏ گذارد.
منبع: مجمع البیان؛ تفسیر قرطبى؛ تفسیر صافى؛ تفسیر نمونه.

جایگاه نماز

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

لِکُلِّ شَی‏ءٍ رُکنٌ ورُکنُ المُؤمِنِ الصَّلاةُ؛

هر چیز رکنى دارد و رکن مؤمن، نماز است.

جامع الأخبار: ص ۱۸۳ ح ۴۴۶/ الصلاة فی الکتاب و السنة، ص22 .