بخشی از تفسیر آیه 274 / سوره بقره

انتخاب این روشهاى مختلف رعایت شرائط بهتر براى انفاق است، یعنى انفاق کنندگان باید در انفاق خود شب یا روز، پنهان یا آشکار، جهات اخلاقى و اجتماعى را در نظر بگیرند؛ آنجا که انفاق به نیازمندان موجبى براى اظهار ندارد، آن را مخفى سازند تا هم آبروى آنان حفظ شود و هم خلوص بیشترى در آن باشد و آنجا که مصالح دیگرى مانند تعظیم شعائر و تشویق و ترغیب دیگران در کار است و انفاق جنبه شخصى ندارد، تا هتک احترام کسى شود (مانند انفاق براى جهاد و بناهاى خیر و امثال آن) و با اخلاص نیز منافات ندارد آشکارا انفاق نمایند.بعید نیست که مقدم داشتن شب بر روز، و پنهان بر آشکار (در آیه مورد بحث) اشاره به این باشد که مخفى بودن انفاق بهتر است مگر موجبى براى اظهار باشد، هر چند باید در همه حال و به هر شکل، انفاق فراموش نشود.
در احادیث بسیاری آمده است که این ایه درباره امیرالمؤمنین علی علیه السلام نازل شده است.

فرار شیطان!

رسول خدا صلى الله علیه و آله:

إذا أذَّنَ المُؤَذِّنُ أدبَرَ الشَّیطانُ ولَهُ حُصاصٌ؛

هرگاه مؤذّن اذان بگوید، شیطان به سرعت پا به فرار می‌گذارد.

صحیح مسلم: ج ۱ ص ۲۹۱ ح ۱۷ / دانشنامه قرآن و حدیث: ج2 ص420

بخشی از تفسیر آیه 14 / سوره بقره

کلمه شیطان به معنای دورشده از خیر و خوبی و موجود شرور است. این نام مخصوص ابلیس نیست؛ ولی چون او به شدت از رحمت خدا رانده و دور شده و مظهر شرارت و دوری از خیر است، به حق می توان او را شیطان خواند. خداوند در آیه 112 سوره انعام می فرماید:«این چنین در برابر هر پیامبری، دشمنی از شیطان های انسانی و جنّی قرار دادیم. آنها به طور سرّی (و در گوشی) سخنان فریبنده و بی اساس (برای اغفال مردم) به یکدیگر می گفتند...» مراد از شیطان در این آیه، سران کافران و منافقان اند که در عقیده کفر آمیزشان با هم موافق و در خلوتشان همدم و همراز یکدیگرند.
منبع: تفاسیر کشاف، المیزان،اطیب البیان؛ اقتباس از مجمع البیان.

کور خود و بینای مردم!

امام علی علیه السلام:

شَرُّ النّاسِ مَن کانَ مُتَتَبِّعا لِعُیوبِ النّاسِ، عَمِیّا لِمَعایِبِهِ؛

بدترینِ مردم کسى است که پیجوى عیبهاى مردم باشد و نابیناى عیبهاى خویش.

غرر الحکم: ح ۵۷۳۹ / میزان الحکمه: ج8 ص323.

بخشی از تفسیر آیه 1 / طارق

«طارق» از ماده «طرق» به معنای کوبیدن است و چون درهای خانه ها را به هنگام شب می بستند و کسی که شب وارد می شد، ناچار بود در را بکوبد، به اشخاصی که در شب وارد می شدند، طارق می گویند؛ اما قرآن خود در اینجا طارق را تفسیر کرده و می گوید: این مسافر شبانه همان ستاره درخشانی است که در آسمان ظاهر می شود و به قدری بلند است که گویی می خواهد سقف آسمان را سوراخ کند و نورش به قدری خیره کننده است که تاریکی ها را می شکافد و درون چشم آدمی نفوذ می کند. در بعضی از روایات، این ستاره به زحل تفسیر شده که از سیارات بسیار پرفروغ منظمه شمسی است.

احترام پدر و معلم

 امام علی علیه السلام:

أکرِم ضَیفَکَ وَ إن کانَ حَقیرا وَ قُم عَن مَجلِسِکَ لأَبِیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ إن کُنتَ أمیرا؛

مهمانت را گرامى بدار، اگرچه حقیر باشد؛ و به احترام پدر و معلّمت از جایت برخیز، اگر چه فرمانروا باشى.

غرر الحکم: ح 2341 / گزیده غررالحکم و دررالکلم، ص31.

بخشی از تفسیر آیه 42 / قلم

روزی که به سجده دعوت می شوند اما نمی توانند!
جمله «یُکشَفُ عَن ساق» (ساق ها برهنه می شود) به گفته جمعی از مفسران، کنایه از شدت و هول و وحشت و وخامت کار است؛ زیرا در میان عرب معمول بوده که هنگامی که در برابر کار مشکلی قرار می گیرد، دامن به کمر می زند و ساق پاهایشان را برهنه می کردند. سپس می فرماید: در آن روز که همگان به سجده و خضوع در برابر پروردگار دعوت می شوند، مؤمنان در آن روز به سجده می افتند؛ ولی مجرمان قدرت سجده ندارند؛ زیرا روحیات زشتی که در وجود آنها در دنیا راسخ شده بود، در آن روز بروز می کند و مانع می شود که در برابر ذات پاک خدا کمر خم کنند.

دعاى فرزند برای والدین

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

دُعاءُ الوَلَدِ لِلوالِدِ کَالأَخذِ بِالیَدِ؛

دعاى فرزند براى پدر و مادر، مانند یارى کردن آنان است.

الفردوس: ج ۲ ص ۲۱۳ ح ۳۰۳۸ / گزیده حکمتنامه پیامبر اعظم (ص)، ص734.

بخشی از تفسیر آیه 19 / مجادله

منافقانِ دروغگو مغرور به مال و مقام، سرنوشتی جز این ندارند که دربست در اختیار شیطان و وسوسه های او قرار می گیرند و خدا را به کلی فراموش می کنند. نه تنها منحرف می شوند، که در زمره کارگزاران شیطان و اعوان و انصار و لشکر و حزب او برای گمراه کردن دیگران نیز قرار می گیرند. در روایتی می خوانیم هنگامی که امام حسین علیه السلام در کربلا صفوف اهل کوفه را همچون شب تاریک و سیل خروشانی در مقابل خود دید، فرمود:«عجب بندگانی هستید! اظهار اطاعت خدا و ایمان به پیامبر کردید ولی اکنون آمده اید فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله را به قتل رسانید. شیطان برشما چیره شده و یاد خدای بزرگ را از خاطرتان برده است.» سپس افزود:«نابود باشید شما و نابود باد خواسته هایتان. إنا لله و إنا إلیه راجعون.»

پیاده روی ولایت

جاتون خالی

سهم ما از دنیا !

امام على علیه السلام:

- فی قَولِ اللَّهِ عزّ وجلّ : «وَ لاَ تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا» -: لا تَنسَ صِحَّتَکَ وقُوَّتَکَ وَفَراغَکَ وشَبابَکَ ونَشاطَکَ أن تَطلُبَ بِهَا الآخِرَةَ؛

درباره آیه (و سهم خود را از دنیا فراموش مکن) :[یعنى] سلامت، توانایى، فرصت، جوانى و شادابی‌ات را فراموش مکن، تا با آنها، آخرت را به دست آورى.

الأمالی للصدوق: ص ۲۹۹ ح ۳۳۶ / الگوی شادی از نگاه قرآن و حدیث، ص130.

بخشی از تفسیر آیه 21 / طور

یکی از لطف های خدا به مؤمنان در قیامت این است که فرزندان باایمان و مورد علاقه آنها را به آنها ملحق می کند تا چشم ایشان روشن گردد. این فرزندان اگر از نظر عمل کوتاهی و تقصیراتی داشته باشد، خداوند به احترام پدران صالح، آنها را می بخشد و مقامشان را بالا می برد. در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می خوانیم که «هنگامی که انسان وارد بهشت می شود، سراغ پدر و مادر و همسر و فرزندانش را می گیرد. به او گفته می شود: آنها به درجه و عمل تو نرسیده اند. عرض می کند: پروردگارا، من برای خودم و آنها عمل کردم. پس فرمان داده می شود که فرزندان به ایشان ملحق شوند».

مدیریت زمان

 امام على علیه السلام:

لِلمُؤمِنِ ثَلاثُ ساعاتٍ: فَساعَةٌ یُناجی فیها رَبَّهُ، وساعَةٌ یَرُمُّ مَعاشَهُ،

وساعَةٌ یُخَلّی بَینَ نَفسِهِ وبَینَ لَذَّتِها فیمایَحِلُّ ویَجمُلُ؛

[سزاوار است] مؤمن سه زمان داشته باشد: زمانى که در آن با پروردگارش راز و نیاز کند؛ و زمانى که هزینه‌هاى زندگى را تأمین کند؛ و زمانى را به خوشی‌هاى حلال و زیبا اختصاص دهد.

نهج البلاغة: الحکمة ۳۹۰ / گزیده غررالحکم و دررالکلم، ص73.

بخشی از تفسیر آیه 31 / احقاف

جنیان نوعی از مخلوقات خدایند که از حواس ظاهری ما مستورند و قرآن کریم درباره آنها مطالبی بیان کرده است. از جمله:
1. خلقت آنها پیش از خلقت انسان بوده است. (هجر/27)
2. خلقت آنها از آتش بی دود است. (هجر/27)
3. مانند انسان، زندگی و مرگ و قیامت دارند. (احقاف/18)
4. مانند سایر جانداران، نر و ماده، ازدواج و توالد و تناسل دارند. (جن/6، کهف/50)
5. مانند نوع بشر، دارای شعور و اراده هستند و علاوه بر این، کارهایی سریع و اعمالی شاق و خارق العاده می توانند انجام دهند که از نوع بشر ساخته نیست، همچنان که در آیات مربوط به داستان حضرت سلیمان (علیه السلام) و اینکه جن، مسخر آن جناب بودند، این مطلب آمده است.
6. مانند انسانها، مؤمن و کافر دارند و بعضی صالح و بعضی دیگر فاسقند. (ذاریات/56) ابلیس نیز از طایفه آنها و دارای فرزندان و قبیله است. (کهف/5، اعراف/27)

منبع: تفسیر المیزان.

تفریح و سرگرمی

 پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

اِلهَوا وَالعَبوا فَإِنِی أکرَهُ أن یُرى فی دینِکُم غِلظَةً؛

سرگرمى داشته باشید و تفریح کنید؛ چرا که خوش نمی‌دارم در دین شما درشتى و سختى دیده شود.

شُعب الإیمان: ج ۵ ص ۲۴۷ ح ۶۵۴۲ / حکمتنامه پیامبر اعظم (ص): ج6 ص184.