بخشی از تفسیر آیه 41 / سوره روم

امام صادق علیه السلام فرمود: «حیات جنبندگان در خشکى و دریا وابسته به باران است که اگر باران نبارد، در خشکى و دریا فساد مى‏ شود و همین که گناهان انسان زیاد شد، باران نازل نمى ‏شود».آری، هم شرک، سبب فساد و تباهى در زمین است و هم اعمال انسان، در طبیعت اثر مى ‏گذارد. اعمال نارواى انسان، مانع از سودبخشى آب و خاک و عامل بروز پدیده ‏هاى ناگوار است. فساد محیط زیست، به خاطر عملکرد انسان است. (ظَهَرَ الْفَسادُ ... بِما کَسَبَتْ ...) البته هدف از چشاندن کیفر بعضى گناهان، توبه و بازگشت است. «لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» (باید از بلاها درس گرفت.)

بخشی از تفسیر آیه 26 / سوره قصص

در این آیه، مهم ترین و اصولی ترین شرایط مدیریت به صورت کلی و فشرده آمده است: قدرت و امانت. بدیهی است که منظور از قدرت، تنها قدرت جسمانی نیست؛ بلکه قدرت و قوت بر انجام مسئولیت است. آنها که در سپردن مسئولیت ها و کارها تنها به امانت و پاکی قناعت می کنند، به همان اندازه در اشتباه اند که برای پذیرش مسئولیت، داشتن تخصص را کافی می دانند. منطق اسلام این است که هرکار باید به دست فردی نیرومند و توانا و امین باشد تا نظام جامعه به سامان برسد. علت اصلی از بین رفتن حکومتها سپردن کار به دست یکی از دو گروه است: مدیران خائن و پاکان غیرمدیر؛ که نتیجه کار هر دو یکی است.(تفسیر نمونه)

بخشی از تفسیر آیه 83 / سوره مؤمنون

" اساطیر" جمع" اسطوره" به گفته ارباب لغت از ماده" سطر" در اصل به معنى" صف" مى‏ باشد، از این رو به کلماتى که در ردیف هم قرار دارند و به اصطلاح صف کشیده‏اند، سطر مى‏ گویند.
به این ترتیب اسطوره به معنى نوشته‏ها و سطورى است که از دیگران به یادگار مانده و از آنجا که در نوشته‏ هاى پیشین افسانه‏ ها و خرافات وجود دارد، این کلمه معمولاً به حکایات و داستانهاى خرافى و دروغین گفته مى‏ شود.
واژه" اساطیر" در قرآن نه بار تکرار شده و همه از زبان کفار بى ایمان در برابر پیامبران به منظور توجیه مخالفتشان به آنها است.

بخشی از تفسیر آیه 73 / سوره انبیاء

در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى ‏خوانیم که فرمود:" امام در قرآن مجید دو گونه است در یک جا خداوند مى ‏فرماید:" وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا" یعنى به امر خدا نه به امر مردم، امر خدا را بر امر خودشان مقدم مى‏ شمرند و حکم او را برتر از حکم خود قرار مى ‏دهند، ولى در جاى دیگر مى ‏فرماید:" وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ:" ما آنها را پیشوایانى قرار دادیم که دعوت به دوزخ مى ‏کنند" فرمان خود را بر فرمان پروردگار مقدم مى‏ شمرند و حکم خویش را قبل از حکم او قرار مى‏ دهند و مطابق هوسهاى خود و بر ضد کتاب اللَّه عمل مى ‏نمایند.
و این است معیار و محک براى شناسایى امام حق از امام باطل.

بخشی از تفسیر آیه 56 / سوره مریم

ادریس، یکى از پیامبران بلند مقام الهى است که ‏طبق نقل بسیاری از مفسران، جد پدر نوح است. نام او در تورات، «اخنوخ» و در عربی «ادریس» است که بعضی آن را از ماده «درس» می دانند؛ زیرا اولین کسی بود که با قلم خط نوشت. او علاوه بر مقام نبوت، به علم نجوم و حساب و هیئت احاطه داشت و نخستین کسی بود که طرز دوختن لباس را به انسان ها آموخت.(تفسیر نمونه)

بخشی از تفسیر آیه 64 / سوره إسراء

«هرکدام از آنها را می توانی، با صدایت تحریک کن» این جمله، کنایه از خوار شمردن پیروان شیطان با وسوسه های باطل شیطانی است. گویا خداوند شیطان را به چوپان و پیروانش را به گله ای تشبیه کرده که آن گله با صدا و بانگ نامفهومی از چوپان به راه می افتند؛ درحالیکه درست نمی فهمند که او چه می گوید و از آنها چه می خواهد و آنها را به کجا سوق می دهد.(تفسیرالمیزان)

بخشی از تفسیر آیه 23 / سوره نحل

در چندین آیه از آیات قرآن، استکبار، صفتی است که ویژه کافران به کار رفته و منظور از آن، تکبر از قبول حق است. این نوع تکبر، تمام راه های هدایت را به روی انسان می بندد و او را در سراسر عمرش در بدبختی و گناه و بی ایمانی نگه می دارد. در روایت از امام علی علیه السلام می خوانیم:«ابلیس، دشمن خدا و پیشوای متعصبان و پیشرو گردنکشان است.» بنابراین هرکس از پذیرش حق سرباز زند - فقیر باشد یا ثروتمند - مستکبر است؛ اگرچه نمی توان انکار کرد که در بسیاری اوقات، ثروت زیاد سبب می شود که انسان از پذیرش حق خودداری کند.(تفسیر نمونه)

بخشی از تفسیر آیه 106 / یوسف

ایمان تنها این نیست که انسان اعتقاد به وجود خدا داشته باشد بلکه یک مُوحِّد(=یکتاپرست) خالص کسى است که غیر از خدا، معبودى به هیچ صورت در دل و جان او نباشد، گفتارش براى خدا، اعمالش براى خدا و هر کارش براى او انجام پذیرد، قانونى جز قانون خدا را به رسمیت نشناسد و طوق بندگى غیر او را بر گردن ننهد و فرمانهاى الهى را خواه مطابق تمایلاتش باشد یا نه، از جان و دل بپذیرد و بر سر دو راهیهاى" خدا" و" هوى"، همواره خدا را مقدم بشمرد، این است ایمان خالص، از هر گونه شرک: شرک در عقیده، شرک در سخن و شرک در عمل.(تفسیر نمونه)

بخشی از تفسیر آیه 3 / سوره توبه

گرچه قرآن بیزاری و برائت خدا از مشرکان را سربسته بیان کرده، از روایات اسلامی استفاده می شود که حضرت علی علیه السلام از طرف پیامبر صلی الله علیه و آله مأمور شد که چهار موضوع را به مردم ابلاغ کند:
1- الغای پیمان مشرکان
2- ممنوع بودن شرکت آنها در مراسم حج آینده
3- ممنوع بودن طواف افراد عریان و برهنه که تا ان زمان در میان مشرکان رایج بود
4- ممنوع بودن ورود مشرکان به خانه خدا.
از امام باقر علیه السلام نقل شده که على علیه السلام در مراسم حج آن سال خطبه‏ اى خواند و فرمود:از این پس هیچ برهنه ‏اى نباید طواف خانه خدا بیاید و هیچ بت پرستى حق شرکت در مراسم حج ندارد و آنهایى که پیمانشان با پیامبر صلی الله علیه و آله مدت دارد تا پایان مدت محترم است و آنها که پیمانشان مدت ندارد، مدتش چهار ماه خواهد بود.(تفاسیر نمونه و مجمع البیان)

بخشی از تفسیر آیه 145 / سوره اعراف

ظاهر آیه این است که خداوند الواحی بر موسی علیه السلام نازل کرد که شرایع و قوانین تورات در آن نوشته شده بود؛ اما اینکه این الواح چگونه بوده و از چه جنس و ماده ای، در قرآن بحثی از آن به میان نیامده است. کلمه الواح، جمع لوح، به معنای صفحه ای است که بر آن چیزی می نویسند. در تفاسیر، احتمالات گوناگونی درباره کیفیت و جنس الواح موسی علیه السلام آمده است که هیچ کدام جنبه قطعی ندارد و سزاوار اعتماد نیست.(تفسیر نمونه)

بخشی از تفسیر آیه 148 / سوره انعام

سؤال: این آیه سخن مشرکان را نقل مى‏ کند که اگر خدا از شرک ما راضى نیست، چرا ما را از آن باز نمى ‏دارد؟ پس شرک ما مورد رضاى خداست!
پاسخ: انجام هر کار از هر کسى، از مَدار قدرت خداوند بیرون نیست، لیکن اراده و مشیّت خداوند آن است که انسان راه خود را آزادانه انتخاب کند. دولت که آب و برق و گاز را به منزل ما مى‏ آورد، این امکانات، دلیل راضى بودن دولت به سوء استفاده ما نیست. خداوند به‏ انسان عقل و وحى عطا کرده و راه حقّ و باطل را به او نشان داده و او را در انتخاب آزاد گذاشته، ولى اراده و اختیار، نشانهى راضى بودن او به خلاف ما نیست.
خداوند، خواهان ایمان اختیارى مردم است نه اجبار آنان به ایمان آوردن. در قرآن بارها آمده است که: اگر خدا مى ‏خواست، همه را هدایت مى‏ کرد و پیامبر هم حقّ اکراه و اجبار مردم به ایمان را ندارد.(تفسیر نور)

بخشی از تفسیر آیه 114 / سوره مائده

با توجه به اینکه تقاضای غذا از خداوند برای آزمایش و در نهایت، سیرشدن شکم ها، در شأن حضرت و حواریان نبود؛ حضرت مسیح علیه السلام عنوانی به مائده دادند که برای ایشان و اصحابش صلاحیت داشته باشد و آن، این بود که امتش روز نزول مائده را عید بگیرند. محتویات این مائده چند قرص نان و چند ماهی بوده و در روز یکشنبه نازل شده است. احترام روز یکشنبه در نظر مسیحیان از همین رو است.(منبع: تفسیر همراه،ج1،ص313)

بخشی از تفسیر آیه 7 / مائده

پس از تعیین حضرت على علیه السلام به امامت در غدیر خم، آیه سوم سوره مائده نازل شد که «امروز نعمتم را بر شما تمام کردم».از روایات استفاده می شود که منظور از این پیمان در hین آیه، بیعتی است که از مردم در روز غدیر خم برای امام علی علیه السلام گرفته شد و ایشان، خلیفه و جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله و سرپرست مردم معرفی شدند. در آن روز همه کسانی که در غدیر حاضر بودند - حتی منافقان - با علی علیه السلام بیعت کردند و همه «سمعنا و أطعنا» (شیندیم و اطاعت کردیم) گفتند.(منبع: تفاسیر نور و اطیب البیان)

محو خطاهای گذشته با نیکوکاری

امام باقر علیه السلام‏:

أحسِن؛ فَإِنّى لَم أرَ شَیئاً قَطُّ أشَدَّ طَلَباً ولا أسرَعَ دَرکاً مِن حَسَنَةٍ مُحدَثَةٍ لِذَنبٍ قَدیمٍ؛

نیکى کن؛ که به‌راستى هرگز چیزى مانند کار نیکِ جدید را ندیده‏‌ام که این‌چنین، به تعقیب یک گناه قدیم برآید و با سرعت، خود را به آن برساند [و آن را محو سازد].

علل الشرائع: ص ۵۹۹ ح ۴۹ / حکمت‌نامه حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام، ص175.

دو نکته از آیه 31 / سوره نساء

اول اینکه گناهان دو نوعند: صغیره و کبیره؛ هر چند تمام گناهان چون نافرمانی خداوند عظیم اند، کبیرند و بزرگ؛ اما وقتی گناهان با هم مقایسه می‌شوند برخی صغیره اند و برخی دیگر کبیره. بزرگی معصیت وقتی تحقق می‌یابد که نهی از آن نسبت به معصیت دیگر مهم‌تر و شدید تر باشد.
دوم اینکه هر چند سیئات تمام گناهان را شامل می‌شود اما در این آیه منظور از گناهانی که خدا از آن می‌گذرد به دلیل مقابله، گناهان صغیره است.
بنابراین این آیه با صراحت می‌گوید: اگر شما گناهان کبیره‌ای که از آن نهی شده ترک کنید؛ ما گناهان صغیره تان را می‌بخشیم و شما را به بهشت و مقام قرب الهی‌ وارد می‌کنیم. (تفسیر المیزان)