برخی آثار نماز

 پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

لِلمُصَلّی حُبُّ المَلائِکَةِ، وهُدًى وإیمانٌ، ونورُ المَعرِفَةِ، وبَرَکَةٌ فِی الرِّزقِ، وراحَةٌ لِلبَدَنِ؛

نمازگزار، محبّت فرشتگان را نصیب خود می‌کند. [نماز،] هدایت و ایمان، نور معرفت، برکت در روزى و آسایش تن است.

الخصال: ص ۵۲۲ ح ۱۱ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118.

بخشی از تفسیر آیه 11 / شوری

«لیس کمثله شیء». این جمله، پایه اصلی شناخت تمام صفات خداست که بدون توجه به آن به هیچ یک از اوصاف پروردگار نمی توان پی برد؛ زیرا خطرناک ترین پرتگاهی که بر سر راه پویندگان طریق شناخت خدا قرار داد، تشبیه است که خدا را در وصفی از اوصاف، شبیه مخلوقاتش بدانند. این امر سبب می شود که به دره شرک سقوط کنند. به تعبیر دیگر، او وجودی از هر نظر بی پایان و نامحدود است و هر چه غیر اوست، غز هر نظر محدود و متناهی است؛ از نظر قدرت، علم، حیات، اراده، فضل و خلاصه، همه چیز. این همان تنزیه و پاک شمردن خداوند از عیب های مخلوقات است. مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد:«بالاترین مرحله علم چیست؟» ایشان فرمود:«شناخت خدا آنچنان که شایسته اوست.» سپس افزود:«این که بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبودِ واحد و خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی که نه مثلی دارد و نه مانندی. این است حق معرفت الله».

منبع: پیام قرآن؛ تفسیر نمونه.

مواظبت بر اوقات نماز

امام علیّ علیه السلام:

صَلِّ الصَّلاةَ لِوَقتِها المُؤَقَّتِ لَها، ولا تُعَجِّل وَقتَها لِفَراغٍ، ولا تُؤَخِّرها عَن وَقتِها لِاشتِغالٍ، واعلَم أنَّ کُلَّ شَی‏ءٍ مِن عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاتِکَ؛

نماز را در وقت مقرّرش بخوان و به دلیل بیکار بودن، آن را جلو نینداز، و به دلیل اشتغال به کارى، آن را به تأخیر نیفکن و بدان که همه کارهایت تابع نماز توست.

نهج البلاغة:نامه ۲۷ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118

روش پیامبران

 پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

الصَّلاةُ مِن شَرائع الدّینِ، وفیها مَرضاةُ الرَّبِّ عزّ وجلّ، وهیَ مِنهاجُ الأَنبیاءِ؛

نماز، از آیین‌‏هاى دین است و در آن، خشنودى پروردگار عزّ وجلّ است.نماز، راه و روش پیامبران است.

الخصال: ص ۵۲۲ ح ۱۱ / شناخت‌نامه نماز: ج1 ص118

بخشی از تفسیر آیه ۶۸ / یس

منظور از واژگونی در این آیه، بازگشت کامل انسان به حالات طفولیت است. براستی روزهایی بسیار دردناک فرا می رسد که عمق ناراحتی آن را به زحمت می توان تصور کرد. قرآن مجید در آیه ۵ سوره حج می فرماید: «و بعضی آنقدر عمر می کنند که به بدترین مرحله زندگی و پیری می رسند؛ آنچنانکه بعد از علم و آگاهی چیزی نمی دانند». در بعضی از روایات ، به افراد هفتاد ساله - و در برخی روایات نود ساله - اسیران خدا در زمین گفته شده است. به هر حال، جمله « أفلا یعقلون » به انسانها هشدار داده، می گوید: اگر این قدرت و توانایی  که دارید، امانت نبود، به این آسانی از شما گرفته نمی شد. بدانید که دست قدرت دیگری بالای سر شماست. همچنین قدر دوران جوانی و نشاط را بدانید که در فصل ناتوانی و پیری کاری از شما ساخته نیست. پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: « پنج چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار: جوانی را قبل از پیری ، سلامت را قبل از بیماری، بی نیازی را قبل از فقر، آسودگی را قبل از گرفتاری، زندگی را قبل از مرگ».
منبع: تفسیر نمونه

نماز، شرط قبولی اعمال

امام باقر علیه السلام:

إنَّ أوَّلَ ما یُحاسَبُ بِهِ العَبدُ الصَّلاةُ، فَإِن قُبِلَت قُبِلَ ما سِواها؛

نخستین چیزى که به بنده پاداش داده می‌شود، نماز است. پس اگر پذیرفته شد، بقیّه‏[ى اعمال‏] هم پذیرفته می‌‏شود.

الکافی: ج ۳ ص ۲۶۸ ح ۴ / منتخب میزان الحکمه، ص32

نماز، ستون دین

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

إنَّ عَمودَ الدّینِ الصَّلاةُ، وهِیَ أوَّلُ ما یُنظَرُ فیهِ مِن عَمَلِ ابنِ آدَمَ، فَإِن صَحَّت نُظِرَ فی عَمَلِهِ، وإن لَم تَصِحَّ لَم یُنظَر فی بَقِیَّةِ عَمَلِهِ؛

نماز، ستون دین و نخستین عمل انسان است که در آن می‌‏نگرند. اگر صحیح بود، اعمالش را می‌‏بینند و اگر صحیح نبود، بقیّه کارهایش دیده نمی‌‏شوند.

تهذیب الأحکام: ج ۲ ص ۲۳۷ ح ۹۳۶ / حکمت نامه پیامبر اعظم صلَّی الله علیه و آله: ج9، ص418.

بخشی از تفسیر آیه 53 / زمر

این آیه امیدبخش‏ترین آیات قرآن مجید نسبت به همه گنهکاران است؛ زیرا:
1- تعبیر به" یا عبادى" (اى بندگان من!) آغازگر لطفى است از ناحیه پروردگار.
2- تعبیر به" اسراف" به جاى" ظلم و گناه و جنایت" نیز لطف دیگرى است.
3- تعبیر به" عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ‏" که نشان مى‏ دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى ‏گردد نشانه دیگرى از محبت پروردگار است همانگونه که یک پدر دلسوز به فرزند خویش مى ‏گوید اینهمه بر خود ستم مکن!
4- تعبیر به" لا تقنطوا" (مأیوس نشوید) با توجه به اینکه" قنوط" در اصل به معنى مأیوس شدن از خیر است به تنهایى دلیل بر این است که گنهکاران نباید از" لطف الهى" نومید گردند.
5- تعبیر" مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ‏" بعد از جمله" لا تقنطوا" تأکید بیشترى بر این‏ خیر و محبت مى ‏باشد.
6- هنگامى که به جمله" إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ‏" مى‏ رسیم که با حرف تأکید آغاز شده و کلمه" الذنوب" (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثنا در بر مى ‏گیرد سخن اوج مى ‏گیرد و دریاى رحمت مواج مى ‏شود.
7- هنگامى که" جمیعا" به عنوان تاکید دیگرى بر آن افزوده مى ‏شود امیدوارى به آخرین مرحله مى‏ رسد.
8 و 9- توصیف خداوند به" غفور" و" رحیم" که دو وصف از اوصاف امید بخش پروردگار است در پایان آیه جایى براى کمترین یأس و نومیدى باقى نمى‏ گذارد.
منبع: مجمع البیان؛ تفسیر قرطبى؛ تفسیر صافى؛ تفسیر نمونه.

جایگاه نماز

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله:

لِکُلِّ شَی‏ءٍ رُکنٌ ورُکنُ المُؤمِنِ الصَّلاةُ؛

هر چیز رکنى دارد و رکن مؤمن، نماز است.

جامع الأخبار: ص ۱۸۳ ح ۴۴۶/ الصلاة فی الکتاب و السنة، ص22 .

شرم از این کارها چرا؟!

امام على علیه السلام:

ثَلاثٌ لا یُستَحیا مِنهُنَّ: خِدمَةُ الرَّجُلِ ضَیفَهُ، وقِیامُهُ عَن مَجلِسِهِ لِأَبیهِ ومُعَلِّمِهِ، وطَلَبُ الحَقِّ وإن قَلَّ؛

از سه کار نباید شرم کرد: خدمت کردن به مهمان؛ از جا بلند شدن براى پدر و معلّم؛ و مطالبه حق، اگرچه اندک باشد.

غرر الحکم: ح ۴۶۶۶ / فرهنگ‌نامه مهمانی، ص58

بخشی از تفسیر آیه ۶۴ / فرقان

طبق آیه یکی از ویژگیهای عبادالرحمن شب زنده داری است. آنها در ظلمت شب که چشم غافلان در خواب است و جایی برای تظاهر و ریا وجود ندارد، خواب خوش را بر خود حرام کرده و به خوش تر از آن که یاد خدا و قیام و سجود در پیشگاه با عظمت اوست، می پردازند. روایات اسلامی نیز برای شب زنده داری و نماز شب فضیلت زیادی قائل شده اند. امام علی علیه السلام می فرماید: "شب زنده داری موجب صحت جسم و خشنودی پروردگار و قرار گرفتن در معرض رحمت او و تمسک به اخلاق پیامبران است." همچنین در روایتی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: "دست از شب زنده داری بر مدار؛ زیرا کسی که از این عمل محروم گردد، مغبون است."

منبع: تفسیر نمونه.
 

برتری حُسن فاعلی

امام هادی علیه السلام:

خَیرٌ مِنَ الخَیرِ فاعِلُهُ، وأجمَلُ مِنَ الجَمیلِ قائلُهُ، وأرجَحُ مِنَ العِلمِ حامِلُهُ؛

نیک تر از نیکى، نیکوکار است و زیباتر از سخن زیبا، گوینده آن است و برتر از دانش، بردوش‌کشنده آن.

أعلام الدین: ص ۳۱۱ / چشم تماشا، ص220.

بخشی از تفسیر آیه 51 / مؤمنون

با توجه به معنی آیه خواهیم دانست که فرق میان پیامبران و دیگر انسان ها این نیست که ایشان صفات بشری مثل نیاز به تغذیه ندارند؛ بلکه آنها تغذیه را نیز یک وسله تکامل می دانند. به همین دلیل، برنامه آنها، خوردن چیزهای پاکیزه است؛ درحالیکه مردمی که خوردن را هدف نهایی خود قرار داده اند، به هیچ وجه مقید به این شرایط نیستند. بلکه به دنبال چیزی می روند که هوس حیوانی آنها را اشباع کند؛ ناپاک باشد یا پاکیزه. با توجه به اینکه نوع تغذیه بدون شک در روحیات انسان مؤثر است و غذاهای گوناگون آثار اخلاقی متفاوتی دارد، ارتباط این دو جمله در آیه روشن می شود که می فرماید:«از غذاهای پاکیزه بخورید» و «عمل صالح انجام دهید». در احادیث می خوانیم که خوردن غذای حرام، جلوی استجابت دعای انسان را می گیرد. مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود. حضرت فرمود: « غذای خود را پاک کن و از هرگونه غذای حرام بپرهیز.»

منبع: تفسیر نمونه.

مقام شهید

امام صادق علیه السلام:

مَن قُتِلَ فی سَبیلِ اللّهِ لا یُعَرِّفُهُ اللّهُ شَیئا مِن سَیِّئاتِهِ؛

هر که در راه خدا کشته شود، خداوند چیزى از گناهانش را به او نمى نمایاند.

وسائل الشیعه ، ج ۱۵ ، ص ۱۶ / میزان الحکمه: ج 6 ص 65.

بخشی از تفسیر آیه 36 / اسراء

نهی از پیروی از چیزهایی که به آن علم و آگاهی نداریم، معنی وسیعی دارد که موضوعات اعتقادی، سخن گفتن، شهادت دادن، قضاوت کردن و انجام سایر اعمال را شامل می شود. در همه چیز، ملاک انسان باید علم و یقین باشد و غیر آن، خواه ظن و گمان باشد یا حدس و تخمین یا شک و احتمال، هیچ کدام سزاوار اعتماد نیستند. در حدیثی از امام کاظم علیه السلام می خوانیم که از پدرانش نقل کرده است:" «تو نمی توانی هرچه می خواهی، بگویی؛ زیرا خداوند می فرماید: از آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن.» در حدیث دیگری از پیامبر صلی الله علیه و آله در ذیل این آیه می خوانیم: «هرکه به مرد یا زن مؤمنی تهمت بزند، خداوند او را در چرک و کثافت زنان بدکار نگه می دارد تا از عهده آنچه گفته است، برآید.»

منبع: تفسیر نمونه و تفسیر قمی.